هانس گئورگ گادامر در یکی از سخنرانی های خود، جمله ی بسیار حیاتی، عمیق و راهگشا را به نقل از فریدریش هگل بیان می کند. این جمله این گونه است: آموزش و پرورش (Bildung) آموختن نگاه کردن از نگرگاه دیگران است. حال اگر این گزاره را در کنار آموزه و تعریف امانویل کانت از آموزش قرار دهیم، پرنده ی آموزش و آموختن با این دو بال در اوج آسمان به پرواز در می آید. کانت آموزش را آموختن و به خاطر سپردن معلومات ، اطلاعات و داده های دیگران نمی داند بلکه باور دارد آموزش چیزی نیست جز یادگیری و آموختن روش اندیشیدن. نکته ای که در مقاله ی روشنگری چیست(What is enlightenment ) به زیبایی بیان می دارد. او می گوید اندیشیدن یعنی خودبنیادی، ایستادن بر پاهای خرد خویش، شجاعت در اندیشیدن و پرهیز از تنبلی فکری.
بنا به آنچه گذشت معلم خوب معلم نادان است. معلمی که در جایگاه بالاتری قرار نمی گیرد و فرآیند دیالکتیک قدرت و دانش را نقد و نقض می کند. معلم نادان از میشل فوکو آموخته است که اپیستمه و نظام معرفتی و شناخت شناسانه سلسله مراتب قدرت را بازآفرینی می کند. بنابراین آموزش او هیرارشیک ،عمودی و از بالا به پایین نیست بلکه در یک سطح افقی و به شکل میلیو خودنمایی می کند. او در کنار دانش آموزان می نشیند و همانند یک دانش آموز می آموزد ، می پرسد و آموزش می دهد. معلم نادان در عین آموزش خود می آموزد و هیچ گاه در مقام و فرم دانای کل و همیشگی در نمی آید.
اندیشیدن با پرسش می آغازد و فلسفه چیزی نیست جز پرسیدن واندیشیدن به منظور نیل به پاسخ یا پاسخ ها به شکلی نظام مند و سیستماتیک و بنیادی. اما در برابر فلسفه ، ایدیولوژی قد می افرازد ایدیولوژی پاسخ ها را از پیش در جیب خود دارد و خطر ایدیولوژی در همین نکته نهفته است که پاسخ های از پیش آماده ممکن است به سوی بنیادگرایی و رادیکالیسم پیش برود. بر این اساس ، آموزش به شکل عام و آموزش زبان به شکل خاص ، می بایست مبتنی بر برابرایستاها و ابژه های انسانی ، اجتماعی ، اقتصادی ، فرهنگی، سیاسی، روانشناختی، انسان‌شناختی ، هنری ، تاریخی و فلسفی باشد و با طرح پرسش و پروبلمه آغاز گردد و بر این سبک پیش رود و دانش در این مسیر زاده شود. این رویکرد نتیجه محور نیست بلکه پروسه محور است در این نگرگاه ، پایان اهمیتی ندارد بلکه پایش و پا به پا رفتن حیاتی و راهگشاست.
دانش آموخته جامعه شناسی ، توسعه و روانشناسی از دانشگاه تهران
نویسنده علیرضا کيانفر
علیرضا کيانفر
7 ماه،2 هفته قبل محمدرضا کیانفر
جالب بود، تشکر